top of page

Ä°STANBUL TAKAS VE SAKLAMA BANKASI ANONÄ°M ŞİRKETÄ° MERKEZÄ° TAKAS YÖNETMELİĞİ
 
(18/7/2013 tarihli ve 28711 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)

 

Yönetmelik deÄŸiÅŸikliÄŸine iliÅŸkin liste:

1-     8/5/2018 tarihli ve 30415 sayılı Resmi Gazete’de Ä°stanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Åžirketi Merkezi Takas YönetmeliÄŸinde DeÄŸiÅŸiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır.

2-     20/11/2018 tarihli ve 30601 sayılı Resmi Gazete’de Ä°stanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Åžirketi Merkezi Takas YönetmeliÄŸinde DeÄŸiÅŸiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır.

3-     22/6/2019 tarihli ve 30809 sayılı Resmi Gazete’de Ä°stanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Åžirketi Merkezi Takas YönetmeliÄŸinde DeÄŸiÅŸiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır.

4-     19/10/2019 tarihli ve 30923 sayılı Resmi Gazete’de Ä°stanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Åžirketi Merkezi Takas YönetmeliÄŸinde DeÄŸiÅŸiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır.

 
BÄ°RÄ°NCÄ° BÖLÜM
Genel Hükümler


Amaç
MADDE 1 –

(1) Bu YönetmeliÄŸin amacı, Ä°stanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Åžirketinin, merkezi takas kuruluÅŸu olarak Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygun görülen piyasalarda vereceÄŸi takas hizmetine iliÅŸkin usul ve esasları 30/5/2013 tarihli ve 28662 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Merkezi Takas KuruluÅŸlarının KuruluÅŸ ve Çalışma Esasları Hakkında Genel Yönetmelikte belirlenen esaslar çerçevesinde düzenlemektir.
 
Kapsam
MADDE 2 –

(1) Bu Yönetmelik, Ä°stanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Åžirketinin merkezi takas kuruluÅŸu olarak verdiÄŸi takas hizmetine iliÅŸkin üyelik, teminat, takas, temerrüt, disiplin, gelir ve diÄŸer konulara iliÅŸkin usul ve esasları belirler.
 
Dayanak
MADDE 3 –

(1) Bu Yönetmelik, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 77 nci maddesine dayanılarak düzenlenmiÅŸtir.
 
Tanım ve kısaltmalar
MADDE 4 –

(1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Borsa: 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde tanımlanan sistem ve pazar yerlerini,
b) Genel Müdür: Ä°stanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Åžirketi Genel Müdürünü,
c) Genel Yönetmelik: 30/5/2013 tarihli ve 28662 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Merkezi Takas KuruluÅŸlarının KuruluÅŸ ve Çalışma Esasları Hakkında Genel YönetmeliÄŸini,
ç) Kanun: 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununu,
d) Kurul: Sermaye Piyasası Kurulunu,
e) Piyasa: Borsalar, teÅŸkilatlanmış pazar yerleri ile Genel YönetmeliÄŸin 22 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca Takasbank’ın takas hizmeti sunmak üzere Kurul tarafından yetkilendirildiÄŸi piyasa ve pazar yerlerini,
f) Piyasa iÅŸleticisi: Kanunda tanımlanan piyasa iÅŸleticileri ile Genel YönetmeliÄŸin 22 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca Takasbank’ın takas hizmeti sunmak üzere Kurulca yetkilendirildiÄŸi piyasa ve pazar yerlerini yöneten ve/veya iÅŸleten kuruluÅŸları,
g) Piyasa Yönergesi: Bu Yönetmelik kapsamında hizmet verilen piyasalarda uygulanacak kural ve esasları belirleyen ve yönetim kurulunca onaylanan yönergeleri,
ÄŸ) Piyasa Üyesi: Takasbank’ın takas hizmeti sunduÄŸu piyasa ve diÄŸer pazar yerlerinde iÅŸlem yapma yetkisi olan, ancak Takasbank’a takas üyesi olmayan kuruluÅŸları,
h) Prosedür: Bu Yönetmelik ve Piyasa Yönergelerinde belirlenen kural ve esaslar çerçevesinde iÅŸleyiÅŸ ve uygulamalara iliÅŸkin usulleri içeren ve Genel Müdür tarafından onaylanan uygulama prosedürlerini,
ı) Sermaye piyasası araçları: Menkul kıymetler ve türev araçlar ile yatırım sözleÅŸmeleri de dâhil olmak üzere Kurulca bu kapsamda olduÄŸu belirlenen diÄŸer sermaye piyasası araçlarını,
i) Takas: Piyasada gerçekleÅŸen iÅŸlemlerle ilgili olarak ortaya çıkan yükümlülüklerin, Takasbank tarafından belirlenen süre ve ÅŸartlarda, üyeler tarafından yerine getirilmesi suretiyle taraflar arasında nakit ve/veya varlıkların transferini saÄŸlayan süreçlerin tamamını,
j) Takasbank: İstanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Şirketini,
k) TCMB: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Anonim Åžirketini,
l) TeÅŸkilatlanmış diÄŸer pazar yerleri: Borsalar dışında sermaye piyasası araçlarının alıcı ve satıcılarını bir araya getiren, alım ve satımına aracılık eden, bunlar için sistemler ve platformlar oluÅŸturan ve bunları iÅŸleten alternatif iÅŸlem sistemleri, çok taraflı iÅŸlem platformları ve teÅŸkilatlanmış diÄŸer piyasaları,
m) Üye: Takasbank tarafından verilen takas hizmetlerine taraf olmalarına izin verilenleri,
n) Yönetim kurulu: Takasbank yönetim kurulunu,

ifade eder.
 
Takasbank’ın takas hizmeti verebileceÄŸi piyasalar
MADDE 5 –

(1) Yönetim kurulu, Genel YönetmeliÄŸin 22 nci maddesi çerçevesinde Takasbank’ın takas hizmeti vereceÄŸi piyasaları Kurulun izniyle belirler. Bu belirleme, borsaların ve teÅŸkilatlanmış diÄŸer pazar yerleri bünyesinde oluÅŸturulmuÅŸ piyasa, pazar ve platformlar ve/veya iÅŸlem görecek araçlar bazında olabilir. Takasbank’ın takas hizmeti verebileceÄŸi borsaların belirlenmesinde borsaların uygun görüÅŸleri alınır.
(2) Takasbank ile hizmet verilecek borsalar ve teÅŸkilatlanmış diÄŸer pazar yerleri arasında her iki kurumun hak, yükümlülük ve yetkilerinin belirleneceÄŸi bir sözleÅŸme yapılır. Düzenlenecek sözleÅŸme ile bu sözleÅŸmede yapılacak deÄŸiÅŸiklikler, tarafların sözleÅŸmeyle birbirlerine karşı belirlenen mali yükümlülükleri dışında Kurul onayına tabidir.
(3) Takasbank, TCMB tarafından oluÅŸturulanlar hariç olmak üzere sermaye piyasaları dışında kurulmuÅŸ ve kurulacak diÄŸer piyasalar ile yurtdışında faaliyet gösteren borsa ve teÅŸkilatlanmış pazar yerlerinin ve tezgâh üstü piyasaların da takas, ödeme ve teminat iÅŸlemlerini Kurulun izni ile yerine getirebilir.
(4) Kurul, borsalar ve teÅŸkilatlanmış diÄŸer pazar yerleri dışında gerçekleÅŸtirilen sermaye piyasası araçları ile ilgili iÅŸlemlerin takasının Takasbank nezdinde yerine getirilmesini zorunlu tutabilir.
(5) Takasbank ilgili mevzuata göre yetkilendirilmek kaydıyla, bu Yönetmelikte belirtilen iÅŸlemleri, lisanslı depolar tarafından düzenlenen ürün senetleri konusunda da yürütebilir.
 
Ä°KÄ°NCÄ° BÖLÜM
ÜyeliÄŸe Ä°liÅŸkin Esaslar


Üyelik
MADDE 6 –

(1) (DeÄŸiÅŸik: RG-8/5/2018-30415) Kanun uyarınca faaliyet gösteren yatırım kuruluÅŸları ile Takasbank tarafından önerilen ve Kurulca kabul edilen diÄŸer kiÅŸiler, bu YönetmeliÄŸin 9 uncu maddesinde belirlenen ÅŸartları saÄŸlaması koÅŸulu ile Takasbank’a üye olabilir.
(2) Takasbank üyeliÄŸe kabulü, ilgili piyasada iÅŸlem yapma ÅŸartına baÄŸlayabilir.

(3) (Ek: RG-8/5/2018-30415) TCMB; Takasbank’ın merkezi takas kuruluÅŸu olarak faaliyet gösterdiÄŸi piyasa ve sermaye piyasası araçlarında talebi halinde doÄŸal merkezi takas kuruluÅŸu üyesi olup, bu Yönetmelik ve ilgili piyasa yönergelerinde ve prosedürlerinde yer alan hükümlere tabi deÄŸildir.
 
Üyelik türleri
MADDE 7 –

(1) Üyeler, doÄŸrudan takas üyesi ve genel takas üyesi olmak üzere ikiye ayrılır.
(2) DoÄŸrudan takas üyeleri, sadece kendilerinin ve/veya müÅŸterilerinin takas iÅŸlemlerini gerçekleÅŸtirmeye yetkilidir.
(3) Genel takas üyeleri, kendilerinin ve/veya müÅŸterilerinin takas iÅŸlemlerinin yanı sıra diÄŸer piyasa üyelerinin takas iÅŸlemlerini de gerçekleÅŸtirmeye yetkili üyelerdir.
(4) Genel ve doÄŸrudan takas üyeliÄŸi ayrımı, üyenin özsermaye tutarı, iç sistemlerinin ve teknik altyapısının yeterliliÄŸi ile Takasbank tarafından gerçekleÅŸtirilen içsel derecelendirme çalışmaları dikkate alınarak yapılır. Üyelik türlerinin belirlenmesinde kullanılan kriterler ilgili Piyasa Yönergelerinde açıklanır.
(5) Yönetim kurulu, piyasa ve sermaye piyasası aracı bazında sadece doÄŸrudan takas üyeliÄŸinin uygulanmasına karar verebilir.
 
Üyelik türleri arasında geçiÅŸ
MADDE 8 –

(1) Genel ve doÄŸrudan takas üyelerinin üyelik durumları Takasbank tarafından belirlenmiÅŸ olan ÅŸartlara uyumları gözetilerek deÄŸiÅŸtirilebilir. Bu kapsamda bir doÄŸrudan takas üyesi sonradan genel takas üyesi olarak kabul edilebileceÄŸi gibi, bir genel takas üyesi de doÄŸrudan takas üyesi olarak kabul edilebilir.
(2) Genel takas üyeleri doÄŸrudan takas üyesi olmak için baÅŸvurabilir. Genel takas üyelerinin baÅŸvuruları eÄŸer varsa piyasa üyelerine iliÅŸkin yükümlülüklerinin devir veya tasfiyesi kaydıyla Takasbank tarafından kabul edilebilir.
(3) Genel takas üyeliÄŸi kriterlerini taşıyan doÄŸrudan takas üyelerinin genel takas üyeliÄŸi baÅŸvuruları Takasbank tarafından karara baÄŸlanır.
(4) Genel takas üyeliÄŸi ÅŸartlarını kaybeden üyeler, ÅŸartların kaybedildiÄŸinin Takasbank tarafından kendilerine bildirildiÄŸi tarihten itibaren Takasbank tarafından belirlenen süre içerisinde ilgili kriterleri tekrar saÄŸlayamamaları halinde, Takasbank kararıyla doÄŸrudan takas üyesi olarak yetkilendirilebilir.
 
Üyelik ÅŸartları
MADDE 9 –

(1) Üye olabilmek için aÅŸağıdaki ÅŸartların saÄŸlanmış olması gerekir.

a) Takasbank tarafından takas hizmeti verilen piyasalarda ilgili mevzuata aykırılıklar sebebiyle işlem yapma yetkisinin kaldırılmamış olması,
b) Ä°çeriÄŸi Takasbank tarafından belirlenen sözleÅŸme ve öngörülmesi halinde ilgili taahhütnamelerin imzalanarak ibraz edilmiÅŸ olması,
c) Takasbank nezdindeki iÅŸlemlerini gerçekleÅŸtirmek amacıyla teknik alt yapının oluÅŸturulması ve iÅŸlerliÄŸinin saÄŸlanması için gerekli tedbirlerin alınmış olması,
ç) Takas hizmeti sunulacak piyasaların veya sermaye piyasası araçlarının özel niteliklerine göre Takasbank tarafından öngörülebilecek ek ÅŸartların saÄŸlanmış olması.

(2) Takasbank’ın merkezi karşı taraf olduÄŸu piyasalara iliÅŸkin ilave üyelik ÅŸartları Kurul tarafından çıkarılacak merkezi karşı tarafa iliÅŸkin yönetmelik ile belirlenir.
 
Üyelik baÅŸvurusu ve kabulü
MADDE 10 –

(1) ÜyeliÄŸe baÅŸvuru için, içeriÄŸi Takasbank tarafından belirlenen üyelik baÅŸvuru formu ile birlikte aÅŸağıda belirtilen bilgi ve belgelerin Takasbank’a gönderilmesi gerekmektedir:

a) Bu YönetmeliÄŸin 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (c) ve (ç) bentlerinde yer alan ÅŸartların yerine getirildiÄŸini tevsik edici bilgi ve belgeler,
b) Ana sözleÅŸme örneÄŸi,
c) Noter tasdikli imza sirküleri,
ç) Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yer alan kuruluÅŸ ilanı,
d) Ä°çeriÄŸi Takasbank tarafından belirlenen ve kurumu temsil etme yetkisine haiz kiÅŸilerce imzalanmış sözleÅŸme ve taahhütnameler,
e) ÜyeliÄŸin ilgili piyasada iÅŸlem yapma yetkisi ÅŸartına baÄŸlanmış olması durumunda yetki belgesi veya ilgili piyasa tarafından baÅŸvuru sahibinin piyasaya üye olduÄŸuna iliÅŸkin bildirimi,
f) Piyasa bazında belirlenebilecek diğer bilgi ve belgeler.

(2) Üyelik baÅŸvurularının Takasbank tarafından deÄŸerlendirmeye alınması için, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan bilgi ve belgeler ile Takasbank tarafından istenecek diÄŸer bilgilerin tamamlanmış olması gerekir. Takasbank yapılan baÅŸvuruları bu YönetmeliÄŸin 9 uncu maddesinde aranan ÅŸartların yerine getirilip getirilmediÄŸi açısından deÄŸerlendirir. BaÅŸvuruya iliÅŸkin Takasbank tarafından alınan karar ilgiliye yazılı olarak bildirilir.
 
Üyenin faaliyete baÅŸlaması
MADDE 11 -

(1) Üyelik baÅŸvurusu kabul edilen kurumun Takasbank nezdinde faaliyetlerine baÅŸlayabilmesi için üyelik baÅŸvurusunun uygun görüldüÄŸünün tebliÄŸinden itibaren 1 ay içerisinde;

a) Üyelik giriÅŸ ücretini yatırması,
b) Üyelik teminatını yatırması,
c) Takasbank sistemi üzerinde üye adına iÅŸlem yapacak olan personeli yetkilendirmesi

gerekir. Aksi takdirde ilgili kuruma verilen üyelik izni iptal edilir.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklerin yerine getirildiÄŸi tarih, kurumun Takasbank’a üye olduÄŸu tarih olarak kabul edilir ve üye bu tarihten itibaren iÅŸlem yapmaya hak kazanır.
 
Üyelerin yükümlülükleri ve temsili
MADDE 12 -

(1) Takasbank üyeleri genel olarak, belirlenen süre ve usuller çerçevesinde, piyasalarda yaptıkları iÅŸlemlere iliÅŸkin sermaye piyasası araçlarının ve Takasbank tarafından takası gerçekleÅŸtirilen diÄŸer varlıkların teslimi, bedellerinin ödenmesi ve bu iÅŸlemlere iliÅŸkin teminat ve garanti fonu katkı payı yükümlülüklerinin ifası ile ilgili iÅŸlemlerin tümünden ve çalışanlarının görevleri çerçevesinde yaptıkları iÅŸlerden sorumludur.
(2) Üyeler, ilgili mevzuatta yer alan ilke ve kurallar ile takas faaliyetlerine iliÅŸkin olarak aÅŸağıda sayılan hususlara uymak zorundadır;

a) Takasbank tarafından verilen hizmetlere ilişkin olarak belirlenen ilke ve kurallara uygun hareket etmek,
b) Takas sisteminin güvenliÄŸinin temini amacıyla iç denetim ve kontrol mekanizmalarını oluÅŸturmak ve idame ettirilmesi için gerekli önlemleri almak,
c) MüÅŸterilerine ve diÄŸer üyelere karşı iyi niyet ve dürüstlük ilkelerine uygun davranmak,
ç) Üyelik ve Takasbank nezdinde yapılan iÅŸlemler kapsamında kendilerinden talep edilen aidat, ücret, komisyon ve diÄŸer yükümlülükleri süresi içinde yerine getirmek,
d) Takasbank tarafından öngörülmesi halinde, diÄŸer üyelere karşı doÄŸabilecek mali ve hukuki sorumluluÄŸu teminat altına alan, genel ve özel mahiyette sigorta yaptırılmasına iliÅŸkin düzenlemelere uymak ve bu nitelikteki diÄŸer tedbirleri almak,
e) Bu Yönetmelik kapsamındaki iÅŸ ve iÅŸlemleri ile ilgili olarak Takasbank tarafından gerekli görülen hususlarda talep edilecek her türlü bilgi ve belgeyi vermek ve Takasbank yetkililerince yapılacak incelemelerde her türlü desteÄŸi saÄŸlamak,
f) DoÄŸrudan veya dolaylı yönetim kontrolünü saÄŸlayan payların devredilmesi durumunda, Takasbank’a 15 gün içerisinde bildirimde bulunmak,
g) Merkez adresi, yönetim kurulu ve genel müdür deÄŸiÅŸikliklerini, en geç deÄŸiÅŸikliÄŸin gerçekleÅŸtiÄŸi tarihi izleyen iÅŸ günü bildirmek,
ÄŸ) Takasbank tarafından belirlenecek dönemler itibariyle mali tablolarını ve Takasbank tarafından istenecek finansal bilgilerini iletmek,
h) Yasal olarak tutmakla yükümlü oldukları defter ve kayıtlara ek olarak, Takasbank tarafından kararlaÅŸtırılan diÄŸer kayıtları tutmak, bilgi ve belgeleri usulüne göre düzenlemek; bunları periyodik olarak veya Takasbank’ın istediÄŸi zamanlarda Takasbank’a iletmek ve söz konusu kayıt ve belgeleri 1 yıl boyunca saklamak,
ı) Bu Yönetmelik kapsamındaki diÄŸer yükümlülüklerini süresi içerisinde ve eksiksiz yerine getirmek.

(3) Bu maddenin ikinci fıkrasının (f) bendinin uygulamasında, üyenin oy haklarının yüzde ellisinden fazlasına tek başına veya birlikte hareket ettikleri kiÅŸilerle beraber, doÄŸrudan veya dolaylı olarak sahip olunması, yönetim kurulu üye sayısının salt çoÄŸunluÄŸunu seçme veya genel kurulda söz konusu sayıdaki üyelikler için aday gösterme hakkını veren imtiyazlı paylara sahip olunması yönetim kontrolünün elde edilmesi olarak kabul edilir.
(4) Üyenin Takasbank’la olan iliÅŸkileri bu YönetmeliÄŸin 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yetkilendirilen personel vasıtası ile yürütülür. Takasbank sisteminde üye adına iÅŸlem yapacak olan personele sisteme baÄŸlanmak üzere kullanıcı kodu ve ÅŸifre tahsis edilir. Tahsis edilen ÅŸifre kullanılarak Takasbank sisteminde yapılan iÅŸlemler ile ÅŸifrenin yetkisiz kiÅŸilerce kullanımından doÄŸan sorumluluk üyeye aittir.
(5) Bu madde, Genel YönetmeliÄŸin 22 nci maddesinin üçüncü fıkrası çerçevesinde Takasbank’ın takas hizmeti verdiÄŸi diÄŸer piyasalardaki üyeler hakkında da uygulanır.
 
Üye faaliyetlerinin durdurulması ve üyelikten çıkarma
MADDE 13 -

(1) Takasbank, üyenin ilgili piyasalar itibariyle belirlenmiÅŸ olan üyelik ÅŸartlarını kaybetmiÅŸ olduÄŸunun tespiti halinde, 3 ayı geçmemek üzere verilecek uygun süre içinde söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmesini istemeye yetkilidir.
(2) Üyelik ÅŸartlarının kaybedilmiÅŸ olması veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle, takas sisteminin güvenli ve kesintisiz iÅŸlemesini tehlikeye düÅŸürecek önemli nitelikte risklerin ortaya çıkması durumunda Takasbank, herhangi bir süre vermeksizin üyenin faaliyetlerini tamamen, belirli piyasa veya iÅŸlem bazında, geçici olarak durdurmaya veya üyelikten çıkarmaya yetkilidir.
(3) Borsa veya piyasa iÅŸleticisi ya da yetkili otorite tarafından iÅŸlem yapma yetkisinin kaldırılması halinde, üye Takasbank tarafından ilgili piyasa takas üyeliÄŸinden çıkarılır.
 
Faaliyetleri durdurulan veya üyelikten çıkarılan kurumların yükümlülükleri ve Takasbank’ın yetkileri
MADDE 14 –

(1) Faaliyetleri durdurulan veya üyelikten çıkarılan üyenin bu Yönetmelik kapsamındaki iÅŸlemlerden kaynaklanan tüm yükümlülükleri devam eder.
(2) Takasbank, faaliyetleri durdurulan veya üyelikten çıkarılan kurumun takas iÅŸlemlerinin tamamlanması amacıyla aÅŸağıdaki tedbirler dahil gerekli gördüÄŸü her türlü tedbiri almaya yetkilidir.

a) Üyenin doÄŸrudan Takasbank nezdindeki hesapları üzerinde iÅŸlem yapmasını engellemek,
b) Takas borçlarının kapatılması amacıyla üyenin takas alacaklarını kullanmak,
c) Üyenin teminatlarına baÅŸvurmak,
ç) Garanti fonu oluÅŸturulmuÅŸ olması halinde, üyenin garanti fonu katkı paylarına baÅŸvurmak,
d) Üyenin Takasbank nezdinde serbest hesaplarında bulunan varlıklarına baÅŸvurmak.

​

Üyelikten ayrılma
MADDE 15 –

(1) Üyelikten ayrılmak isteyen kurum, bu durumu Takasbank’a yazılı olarak bildirir. Ä°lgili üyenin bu Yönetmelik kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi ÅŸartıyla Piyasa Yönergelerinde belirlenen usuller çerçevesinde üyelikten ayrılma iÅŸlemi gerçekleÅŸtirilir. Kendi talebi ile üyeliÄŸi sona erdirilen kuruluÅŸun yeniden üye olmak istemesi halinde 9 uncu maddede yer alan koÅŸulları saÄŸlaması gerekmektedir.
 
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Takas Esasları
 
Takas sistemi
MADDE 16 –

(1) Takasbank, takas işlemlerinin yapılmasını teminen gerekli sistemleri kurar ve işletir.
(2) Takasbank, takas hizmeti verdiÄŸi piyasalar itibariyle, piyasaların özelliklerine göre, takas iÅŸlemleri kapsamında transfer, saklama, teminat yönetimi ve diÄŸer sistemleri oluÅŸturur.
(3) Sistemlerin kesintisiz, etkin ve güvenli iÅŸletimini teminen gerekli teknik alt yapı Takasbank tarafından saÄŸlanır.
(4) Üyenin, Takasbank sisteminde iÅŸlem yapabilmesi için sisteme eriÅŸim yöntemleri Takasbank tarafından belirlenir.
(5) Üye, Takasbank’ın sistemin kesintisiz ve güvenli iÅŸletiminde sürekliliÄŸi saÄŸlamak için yapacağı sistem deÄŸiÅŸikliklerine belirlenen sürelerde uyum saÄŸlamak ve davet edildiÄŸi testlere iÅŸtirak etmek zorundadır.
 
Merkezi takas
MADDE 17 –

(1) Kanunun 77 nci maddesi ile Genel YönetmeliÄŸin 22 nci maddesi uyarınca Kurul tarafından Takasbank’ın takas hizmeti sunmak üzere yetkilendirildiÄŸi piyasalarda Kurulca getirilen istisnalar hariç yapılan bütün iÅŸlemlerin takasının Takasbank nezdinde yapılması zorunludur.
(2) Ä°lgili borsa veya piyasa iÅŸleticisi tarafından talep ve Kurulca karar verilmiÅŸ olması kaydıyla Takasbank dışında takasının yapılmasına karar verilen iÅŸlemlerin Takasbank’a bildirilmesi zorunludur.
 
Takas yükümlülüklerinin belirlenmesi
MADDE 18 –

(1) Aynı gün valörlü iÅŸlemlerin takasında çok taraflı netleÅŸtirme yapılması esastır. Çok taraflı netleÅŸtirmede, üyenin belirli bir kıymette hem alış hem de satış yapması durumunda satış toplamı alış toplamına mahsup edilerek çıkan net bakiyeye göre kıymet yükümlülüÄŸü belirlenir. Tüm kıymetlerdeki alış ve satışların bedelleri ise genel olarak netleÅŸtirilir ve tek bir nakit alacak veya borç oluÅŸturulur.
(2) Günler arasındaki yükümlülük ve alacaklar netleÅŸtirilmez.
(3) Piyasa iÅŸlem kuralları çerçevesinde veya Kurulun ya da ilgili borsa veya piyasa iÅŸleticisinin talebi halinde netleÅŸtirmenin sadece iki üye arasındaki iÅŸlemlerde yapılması veya belirli nitelikteki iÅŸlemlerin netleÅŸtirme dışında bırakılarak brüt takas yapılması da mümkündür.
(4) Takasbank’ın takas hizmeti sunduÄŸu piyasalar itibariyle netleÅŸtirme ve brüt takas yöntemlerine iliÅŸkin esaslar ilgili Piyasa Yönergelerinde belirlenir.
 
Takas yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde genel esaslar
MADDE 19 –

(1) Bu Yönetmelik kapsamında verilen hizmetlerde Takasbank’ın muhatabı üyedir.
(2) Üye piyasalarda yapmış olduÄŸu iÅŸlemlerden kaynaklanan takas yükümlülüklerini piyasa bazında belirlenen sürelerde yerine getirmekten sorumludur. Takasbank’ın merkezi karşı taraf olduÄŸu piyasalardaki sorumluluklarına iliÅŸkin esaslar ilgili yönetmelikte belirlenir.
(3) Üyelerin takasa konu iÅŸlemlerinden doÄŸan hak ve yükümlülükleri Takasbank tarafından belirlenen hesaplar üzerinden hesaben sonuçlandırılır.
(4) Üyeler, takas iÅŸlemlerini gerçekleÅŸtirebilmek için gerekli hesapları Takasbank ve Takasbank’ın belirlemiÅŸ olduÄŸu muhabir bankalar, Merkezi Kayıt KuruluÅŸu A.Åž. ile merkezi saklama kuruluÅŸları nezdinde açmak zorundadır.
 
Takas borçlarının kapatılması
MADDE 20 –

(1) Üyeler, piyasada gerçekleÅŸtirdikleri iÅŸlemler nedeniyle oluÅŸan ve 18 inci maddedeki esaslar çerçevesinde hesaplanan yükümlülüklerini, Takasbank tarafından belirlenen hesaplara aktarmak suretiyle yerine getirir.
(2) Takas borçlarının üyeler tarafından kapatılması esastır. Ancak borçlar, üyenin ilgili hesabından re’sen de tahsil edilebilir. Buna iliÅŸkin usul ve esaslar ilgili Piyasa Yönergelerinde belirlenir.
 
Teslim karşılığı ödeme
MADDE 21 –

(1) Takas, teslim karşılığı ödeme prensibi ile gerçekleÅŸtirilir. Teslim karşılığı ödeme prensibinde yükümlülüÄŸünü yerine getirmeyen üyeye alacağı ödenmez. YükümlülüÄŸün kısmi olarak yerine getirilmesi halinde alacaklar kapatılan borçla orantılı olarak ödenir.
(2) Teslim karşılığı ödemede Takasbank tarafından, hizmet verilen piyasanın niteliÄŸine göre, takas borçlarına karşılık üyelerin alacaklarının blokelendirilmesi ve blokelerin çözülmesi iÅŸlemleri için likidite sırası belirlenir.  Blokelendirme iÅŸlemleri en likit olan alacaktan baÅŸlayarak en az likit olan alacaÄŸa doÄŸru, bloke çözme iÅŸlemleri ise en az likit olan alacaktan baÅŸlayarak en likit olan alacaÄŸa doÄŸru gerçekleÅŸtirilir.
(3) Takasbank’ın takas hizmeti sunduÄŸu piyasalar itibariyle, piyasaların özelliklerine göre, teslim karşılığı ödeme prensibine iliÅŸkin istisnalar ile teslim karşılığı ödeme prensibinin uygulanmasına iliÅŸkin usul ve esaslar ilgili Piyasa Yönergelerinde düzenlenir.
 
Takas alacaklarının dağıtılması
MADDE 22 –

(1) Üyelerin piyasada gerçekleÅŸtirdikleri iÅŸlemler nedeniyle oluÅŸan ve bu YönetmeliÄŸin 18 inci maddesindeki esaslar çerçevesinde hesaplanan takas alacakları, Takasbank tarafından üyelerin ilgili hesaplarına aktarılmak suretiyle ödenir.
(2) Üyenin takas alacağını alabilmesi için, takas yükümlülüÄŸünü yerine getirmiÅŸ olması ve Takasbank tarafından nakit ve/veya varlıklara iliÅŸkin yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla oluÅŸturulan takas havuzunda yeterli bakiye bulunması zorunludur. YükümlülüÄŸü bulunmayan üyelerin alacakları ise takas havuzunda yeterli bakiye bulunması halinde ödenir.
(3) Blokeli alacaklar, borç kapatma saati dikkate alınarak serbestleÅŸtirilir.
(4) Alacak dağıtımı iÅŸlemleri, alacakların serbestleÅŸme zamanı dikkate alınarak gerçekleÅŸtirilir. Takasbank takas hizmeti sunduÄŸu piyasalar itibariyle, piyasaların özelliklerine göre, farklı alacak dağıtımı yöntemleri belirleyebilir. Buna iliÅŸkin usul ve esaslar ilgili Piyasa Yönergelerinde belirtilir.
 
Ä°ÅŸlem öncesi depo ÅŸartı
MADDE 23 –

(1) Takasbank, takas sisteminin saÄŸlıklı biçimde iÅŸlemesi amacıyla, risk ve temerrüt durumlarını dikkate alarak belirli bir sermaye piyasası aracında ya da belirli üye veya üyelerin iÅŸlemlerinin ya da Kurul veya borsanın gözetim faaliyetleri kapsamında tespit edilecek gerçek veya tüzel kiÅŸiler ile tüzel kiÅŸilerin yetkililerinin iÅŸlemlerinin netleÅŸtirme yapılmadan yerine getirilmesini; alım emirlerinde emrin gerçekleÅŸtirilmesi için gerekli nakdin, satım emirlerinde ise satışa konu sermaye piyasası aracının belirli bir kısmının veya tamamının emrin gerçekleÅŸtirilmesini beklemeden depo edilmesini isteyebilir.
(2) Ä°ÅŸlem öncesi depo edilen para veya kıymet, iÅŸlemin gerçekleÅŸmemesi halinde, ilgili üyeye iade olunur.
(3) Ä°ÅŸlemin gerçekleÅŸmesi halinde ise;

a) Alım emirlerinde, depo edilen para, alımı gerçekleÅŸen kıymetin bedeline mahsup edilir. Alım nedeniyle doÄŸan nakit yükümlülüÄŸünün, depo edilen tutardan az olduÄŸu durumda aradaki fark ilgili üyeye iade edilir.
b) Satım emirlerinde, satışı gerçekleÅŸen kıymetler alıcı üyeye bedeli tahsil edilerek teslim edilir. Tahsil edilen bedel satıcı üyeye ödenir. Depo edilen kıymetlerin tamamının satışı gerçekleÅŸmemiÅŸ ise, kalan kısmı satıcı üyeye iade edilir.

(4) Depo edilen tutardan daha fazla kıymet alımı ya da depo edilen kıymetten daha fazla satım yapılması durumunda, aradaki tutar veya kıymet farkı takas süresi içerisinde yerine getirilmiÅŸ olsa dahi, temerrüt esasları uygulanır.
(5) Ä°ÅŸlem öncesi depo ÅŸartının Kurul, borsa veya piyasa iÅŸleticisi tarafından öngörüldüÄŸü durumlarda Kurul, borsa veya piyasa iÅŸleticisince aksi bildirilmedikçe bu madde hükümleri uygulanır.
 
Takas süresi
MADDE 24 –

(1) Takas süresi ve bu sürelerin deÄŸiÅŸtirilmesi, ilgili borsa veya piyasa iÅŸleticisinin görüÅŸü alınarak piyasa bazında belirlenir. Takasbank’ın takas hizmeti sunduÄŸu piyasalar itibariyle, piyasaların özelliklerine göre belirlenecek takas süresine ve deÄŸiÅŸtirilmesine iliÅŸkin esaslar ilgili Piyasa Yönergelerinde düzenlenir.
(2) Takas süresi; takas, saklama, ödeme veya piyasa iÅŸletim sistemlerinden kaynaklanan sorunlar nedeniyle Takasbank tarafından geçici olarak deÄŸiÅŸtirilebilir.
 
Para birimi
MADDE 25 –

(1) Takas iÅŸlemlerinden kaynaklanan nakit yükümlülüklerinin ödenmesinde iÅŸlemlerin gerçekleÅŸtiÄŸi para biriminin kullanılması esastır.
(2) Takasbank, piyasalar itibariyle belirleyeceÄŸi esaslar çerçevesinde, nakit takas yükümlülüklerinin iÅŸlemlerin gerçekleÅŸtiÄŸi para biriminden farklı para birimleri üzerinden de gerçekleÅŸtirilmesine izin verebilir.

 

Mahsup
MADDE 26 –

(1) Takasbank tarafından takas hizmeti sunulan bir piyasa veya pazarda, üye tarafından gerçekleÅŸtirilen iÅŸlemler sonucunda oluÅŸan nakit ve/veya kıymet alacakları, aynı üyenin baÅŸka bir piyasa veya pazarda gerçekleÅŸtirdiÄŸi iÅŸlemlerden kaynaklanan nakit ve/veya kıymet yükümlülüklerine mahsup edilebilir.
(2) Mahsup imkânı verilen piyasalarda bu imkândan yararlanmak isteyen üyenin Takasbank tarafından belirlenen usulde ve sürede mahsup talimatını vermesi gerekir.
(3) Mahsup talimatı verilmesine raÄŸmen alacaklı olunan piyasadan alacağın aynı gün içinde alınamaması halinde üye, borçlu olduÄŸu piyasaya olan borcunu aynı gün içinde ödemekle yükümlüdür.
(4) Mahsup talimatları ile bu talimatların verilmesine iliÅŸkin süreler ve mahsup iÅŸlemine iliÅŸkin diÄŸer hususlar ilgili Piyasa Yönergeleri ile belirlenir.
 
Takas kesinliÄŸi
MADDE 27 –

(1) Takas kesinliÄŸine iliÅŸkin olarak Kanunun 79 uncu maddesi hükümleri uygulanır.
 
Transfer
MADDE 28 –

(1) Takasbank, takas iÅŸlemleri nedeniyle nezdinde bulunan varlıkların üyenin kendi hesapları arasında veya baÅŸka bir üyenin hesabına aktarımını saÄŸlayacak sistemi kurar.
(2) Transfer iÅŸlemleri, üyelerin talimatları çerçevesinde serbest virman veya ÅŸartlı virman olarak gerçekleÅŸtirilebilir.
(3) Serbest virman, üyenin hesabında bulunan varlığı herhangi bir ÅŸarta baÄŸlı olmaksızın baÅŸka bir hesaba devretmesidir.
(4) Åžartlı virman, üyenin hesabında bulunan varlığın transferini, baÅŸka bir varlığın hesabına gelmesi ÅŸartına baÄŸlamasıdır. Hesaplar arasındaki varlık transferi eÅŸanlı olarak gerçekleÅŸtirilir.
(5) Takasbank, üyelerin Takasbank dışındaki hesaplar ile bu hesaplardan Takasbank’taki üye hesaplarına yapılacak transfer iÅŸlemleri için diÄŸer transfer sistemleri ile entegrasyonu saÄŸlar. Takasbank dışına yapılacak transferlerde, hesabına transfer yapılan kurumun Takasbank üyesi olması ÅŸartı aranmaz.
(6) Piyasalar itibariyle transfer iÅŸlemlerine iliÅŸkin esaslar, varlığın türüne ve iÅŸlem nedenine baÄŸlı olarak Takasbank tarafından farklılaÅŸtırılabilir.
 
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Temerrüt Esasları
 
Temerrüt Esasları
MADDE 29 –

(1) Piyasada gerçekleÅŸtirilen iÅŸlemler sonucunda doÄŸan yükümlülüklerini, bu Yönetmelik veya ilgili Piyasa Yönergesi’nde belirlenen usulde ve zamanında tam olarak yerine getirmeyen üye, herhangi bir bildirim yapılmaksızın temerrüde düÅŸmüÅŸ sayılır.
(2) Takasbank tarafından iÅŸletilen piyasalar hariç Genel YönetmeliÄŸin 22 nci maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında takas hizmeti sunulan piyasalarda temerrüt, temerrüt faizinin belirlenmesi, tahakkuku ve yapılacak itirazlar ile diÄŸer hususlar ilgili mevzuat çerçevesinde yürütülür.
 
Temerrüt halinin sonlandırılması
MADDE 30 –

(1) Temerrüde düÅŸen üye ilgili Piyasa Yönergelerinde piyasalar itibariyle belirlenen süre içerisinde yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır. Verilen süre içerisinde yükümlülüÄŸün yerine getirilmemesi durumunda Takasbank, üyenin iÅŸlem teminatına baÅŸvurabilir. Ä°ÅŸlem teminatının yeterli olmaması ve ilgili piyasa itibariyle garanti fonu oluÅŸturulmuÅŸ olması halinde ise üyenin garanti fonu katkı paylarına baÅŸvurabilir. Üye yükümlülüÄŸünün yerine getirilmesi amacıyla yapılacak iÅŸlemler ilgili Piyasa Yönergelerinde belirlenir.
(2) Takasbank tarafından temerrüt halinin sona erdirilmesi amacıyla üyenin borçlu olduÄŸu kıymet ve/veya nakdin temini için blokeli alacakları kullanılarak gerçekleÅŸtirilen alım ve/veya satım iÅŸlemlerinin, üye açısından daha olumsuz fiyatlar üzerinden gerçekleÅŸmesi durumunda aradaki fark üyeden tahsil edilir. Ödeme yapılmaması durumunda, üyenin iÅŸlem teminatlarına baÅŸvurulur. Ä°ÅŸlemlerin üye açısından daha olumlu fiyatlar üzerinden gerçekleÅŸmesi durumunda ise, yerine getirilmeyen yükümlülüÄŸün karşılanması sonrasında kalan tutar ilgili üyeye ödenir.
(3) Takasbank ilgili üyeden, temerrüt halinin sona erdirilme zamanlarına, temerrüt tutarlarına, temerrüt sıklığına ve sayılarına göre farklı oranlarda veya tutarlarda ve farklı sürelerle ilave iÅŸlem teminatı yatırmasını talep edebilir.
 
Temerrüt faizi
MADDE 31 –

(1) Belirlenen süreler içinde yükümlülüÄŸünü yerine getirmeyen üyeden, temerrüde düÅŸtüÄŸü tarihten itibaren taahhüdünü yerine getirdiÄŸi tarihe kadar ve yerine getirilmeyen yükümlülük tutarı üzerinden her piyasa için belirlenmiÅŸ olan yönteme göre hesaplanan temerrüt faizi ve diÄŸer yasal yükümlülükler tahsil olunur.
(2) Temerrüde düÅŸen üyeye, yerine getirilmeyen yükümlülük tutarının; Borsa Ä°stanbul Anonim Åžirketi tarafından oluÅŸturulan, kamu menkul kıymetlerinin iÅŸlem gördüÄŸü repo-ters repo pazarlarında, TCMB Bankalararası Para Piyasası’nda veya Takasbank Para Piyasası’nda oluÅŸan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz oranlarından en yüksek olanının, piyasalar itibariyle belirlenecek katsayı esas alınarak hesaplanacak tutarı kadar temerrüt faizi uygulanır.

(3) (Ek: RG-19/10/2019-30923) Ödünç Pay Piyasası’nda (ÖPP); temerrüde konu sözleÅŸmenin komisyon oranının veya temerrüde düÅŸülen tarihte temerrüde konu kıymetin ÖPP'de gerçekleÅŸen sözleÅŸmelerinin ağırlıklı ortalama komisyon oranının ikinci fıkrada belirtilmiÅŸ olan temerrüt faiz oranından yüksek olması halinde bu üç oran içinden en yüksek olan esas alınarak hesaplanan temerrüt faizi uygulanır.

(4) (DeÄŸiÅŸik: RG-19/10/2019-30923) Takasbank, hizmet sunduÄŸu her piyasa için temerrüde düÅŸülen yükümlülüklerin yerine getirilme saatine baÄŸlı olarak farklı zaman dilimleri için farklı faiz oranları belirleyebileceÄŸi gibi hesaplanan faizin tahakkuku için alt ve üst sınırlar da getirebilir. Alt ve üst sınırlar Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından her yıl ilan edilen yeniden deÄŸerleme oranı dikkate alınarak, bu oranı geçmeyecek ÅŸekilde yönetim kurulunca belirlenir. Aynı gün içerisinde yerine getirilmeyen yükümlülüklerde üst sınır uygulanmaz.

(5) Menkul kıymet temerrütlerinde matrah hesaplanırken  ilgili piyasada oluÅŸan fiyatın kullanılması esastır.  Fiyat oluÅŸmaması halinde, her bir piyasa için kullanılacak yöntem Takasbank tarafından belirlenir.
(6) Temerrüde düÅŸülen yükümlülük yabancı para cinsinden ise; nakit veya menkul kıymetin TL deÄŸeri, TCMB tarafından ilan edilen ilgili valördeki döviz alış kuru esas alınarak bulunur. Bununla birlikte Takasbank, yabancı para cinsinden yükümlülüklerden temerrüde düÅŸülmesi halinde her bir yabancı para için farklı belirleyebileceÄŸi katsayılar üzerinden de temerrüt faizinin hesaplanmasına karar verebilir.
(7) Takasbank’ın, takas hizmeti sunduÄŸu piyasalara iliÅŸkin temerrüt faizinin belirlenmesinde, ilgili borsa veya piyasa iÅŸleticisinin görüÅŸü alınır.
(8) Temerrüdün üç aylık dönem içinde tekrarı halinde Takasbank, her bir ilave temerrüt için bu madde kapsamında belirlenecek katsayılara 1 puan ekleyebilir.


Tahakkuk, bildirim ve tahsilat
MADDE 32 –

(1) Takasbank tarafından temerrüde düÅŸen üye için hesaplanan temerrüt faizinin, diÄŸer yasal yükümlülükler ile birlikte tahakkuk ettirilerek piyasa bazında belirlenen ve ilgili Piyasa Yönergesinde belirtilen sürelerde yatırılması istenir.
(2) Tahakkuk ettirilen temerrüt faizinin bildirimi esas olarak elektronik ortamda yapılır. Bildirimin elektronik ortamda gönderilmesini müteakip, üyenin baÅŸkaca bir ihbar ve bildirime gerek kalmaksızın bildirimi aldığı kabul edilir.
(3) Tahakkuk ettiÄŸi halde süresi içerisinde üye tarafından yatırılmayan temerrüt faizi ve diÄŸer yasal yükümlülükler, takip eden iÅŸgünü üyenin serbest hesabından Takasbank tarafından re’sen tahsil edilir.
 
MaÄŸduriyet ödemesi
MADDE 33 –

(1) Taahhüdünü yerine getirmede temerrüde düÅŸen üye nedeniyle kendisine teslimat veya ödeme yapılamayan üyeye, gecikilen günler karşılığı olarak, temerrüde düÅŸen üyeden tahsil olunan temerrüt faizinin Takasbank tarafından piyasa bazında belirlenen bir oranı maÄŸduriyet ödemesi olarak yapılır.
(2) MaÄŸduriyet ödemesinin yapılabilmesi için üyenin talebi aranmaz. Üye maÄŸduriyet ödemesini istememesi durumunda bunu yazılı olarak Takasbank’a bildirir.
(3) Alacaklı üyeye aynı gün içinde ödeme yapılması durumunda maÄŸduriyet ödemesi yapılmaz.
(4) Üyeye maÄŸduriyet ödemesi yapılabilmesi için gerekli ÅŸartlar ile maÄŸduriyet ödemesinin hesaplanması ve ödenmesine iliÅŸkin usul ve esaslar Piyasa Yönergelerinde belirlenir.
 
Temerrüt faiz tahakkuklarına itiraz
MADDE 34 –

(1) Temerrüt faizi tahakkuk ettirilen üyeler, temerrüdün takas, ilgili merkezi saklama sistemi veya ödeme sisteminden kaynaklanan nedenlerle kendi kusurları olmaksızın ortaya çıktığı veya temerrüt faizi hesaplamasında maddi hata yapıldığı gerekçeleri ile Takasbank nezdinde itiraz edebilirler. Ä°tiraz, temerrüt faizinin ödenmesini durdurmaz.
(2) Ä°tirazın, bir yazı ve ekinde itiraza iliÅŸkin belgeler ile temerrüt faizi tahakkuk tarihinden itibaren en geç bir hafta içinde Takasbank’a yapılması gerekir.
(3) Ä°tirazlar, Temerrüt Komitesi tarafından deÄŸerlendirilerek karara baÄŸlanır. Ä°tiraz baÅŸvurusunun olumlu olarak karara baÄŸlanması durumunda, tahsil edilen temerrüt faizi üyeye iade edilir. Ä°tirazın reddedilmesi durumunda ise; karar ilgili üyeye bir yazı ile bildirilir.
 
Temerrüt komitesi
MADDE 35 –

(1) Temerrüde düÅŸen üyenin, Takasbank’a yapacağı itirazları deÄŸerlendirerek karara baÄŸlamak üzere, genel müdür, genel müdür yardımcıları ve ilgili piyasadan sorumlu Takasbank yöneticisinden oluÅŸan beÅŸ kiÅŸilik bir Temerrüt Komitesi oluÅŸturulur. Komite en az üç üyenin hazır bulunmasıyla toplanır. Karar için en az üç olumlu oy gerekir. Çekimser oy kullanılamaz. Karşı oy kullanan üye, görüÅŸünün gerekçesini kararda belirtmek zorundadır.
 
BEŞİNCÄ° BÖLÜM
Teminatlara Ä°liÅŸkin Esaslar
 
Üyelik teminatı
MADDE 36 –

(1) Takasbank, üyelerin Takasbank’a olan aidat, ücret, komisyon ve diÄŸer yükümlülüklerini kendilerine verilen süre içerisinde yerine getirmemesi halinde zararını karşılayabilmek amacıyla maktu tutarda üyelik teminatı talep eder.
(2) Üyelik teminatı nakit olarak yatırılır ve bu YönetmeliÄŸin 43 üncü maddesindeki esaslar çerçevesinde nemalandırılır. Üyelerin yatırmaları gereken teminat tutarları takas hizmeti aldıkları piyasalar dikkate alınarak Takasbank tarafından belirlenir.
(3) Üyelerin Takasbank’a olan yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda, Takasbank ilgili tutarı üyelik teminatından tahsil eder. Söz konusu tahsilat sonrasında üye, üyelik teminatını 5 iÅŸgünü içerisinde olması gereken tutara tamamlar. Eksik tutarın tamamlanmaması durumunda, söz konusu tutar üyenin hesabından re’sen tahsil edilir.
(4) ÜyeliÄŸin, üyenin kendi talebi ile sona ermesi durumunda, üyenin Takasbank’a olan tüm yükümlülüklerinin ödenmiÅŸ olması ÅŸartı ile üyelik teminatı iade edilir.
(5) Üyelik teminatları Takasbank’ın malvarlıklarından ayrı izlenir.
 
İşlem teminatı
MADDE 37 –

(1) Üyeler, takas iÅŸlemlerinden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla, piyasalar itibariyle belirlenecek tutarda, bu YönetmeliÄŸin 38 inci maddesinde yer alan varlıklardan oluÅŸan iÅŸlem teminatını yatırmak zorundadır.
(2) Ä°ÅŸlem teminatı, Takasbank’ın takas hizmeti sunduÄŸu piyasalar itibariyle ayrı ayrı belirlenebileceÄŸi gibi Takasbank, üyeler veya sermaye piyasası araçları itibariyle de farklı tutarların uygulanmasına karar verebilir.
(3) Üyeler tarafından yatırılması gereken teminat tutarları, piyasalar veya sermaye piyasası aracı bazında maktu veya oransal olarak belirlenebileceÄŸi gibi, aynı hesapta tutulan farklı varlıklar arasındaki korelasyonların risk azaltıcı etkileri dikkate alınarak portföy bazlı teminatlandırma yöntemi de uygulanabilir.
(4) Hesaplanan iÅŸlem teminat tutarları Takasbank tarafından üyelere duyurulur.
(5) Takasbank’ın takas hizmeti verdiÄŸi piyasalarda iÅŸlem teminatları tutarı ilgili borsa veya piyasa iÅŸleticisinin görüÅŸü alınmak suretiyle belirlenir.
(6) Takasbank, belirlenen teminat tutarının veya oranının yeterliliÄŸini devamlı olarak izler ve piyasa koÅŸullarını gözeterek gerektiÄŸinde teminat seviyelerinde deÄŸiÅŸikliÄŸe gidebilir.
 
İşlem teminatı olarak kabul edilebilecek değerler
MADDE 38 –

(1) Ä°ÅŸlem teminatı olarak kabul edilecek deÄŸerler, aÅŸağıda belirtilenler arasından ilgili piyasalar itibariyle Takasbank tarafından uygun görülenlerdir:

a) Nakit (Türk Lirası/Konvertibl döviz)
b) Vadeli mevduat
c) Devlet Ä°ç Borçlanma Senedi
ç) Pay Senedi
d) Teminat Mektubu
e) Yatırım Fonu Katılma Belgesi
f) T.C. Hazinesi tarafından ihraç edilen Euro Tahvil
g) T.C. Hazine MüsteÅŸarlığı Varlık Kiralama A.Åž. tarafından ihraç edilen Kira Sertifikaları

ÄŸ) (DeÄŸiÅŸik: RG-8/5/2018-30415) Borsalarda iÅŸlem gören kıymetli madenler

h) (Ek: RG-8/5/2018-30415) Elektronik Ürün Senedi

ı) (Ek: RG-20/11/2018-30601) Ä°potek teminatlı menkul kıymetler, ipoteÄŸe dayalı menkul kıymetler, varlık teminatlı menkul kıymetler ve varlığa dayalı menkul kıymetler

i) (Ek: RG-22/6/2019-30809) G7 ülkeleri tarafından ihraç edilen iç borçlanma senetleri ile Euro tahviller.


İşlem teminatlarının tesisi
MADDE 39 –

(1) İşlem teminatları Takasbank tarafından belirlenen hesaplara yatırılır.
(2) Üyeler, müÅŸterilerinin almış oldukları pozisyonlar karşılığında, asgari olarak, Takasbank tarafından belirlenecek oran veya tutarı karşılayacak kadar iÅŸlem teminatını müÅŸterilerinden talep ederler.
(3) Üyeler tarafından tesis edilecek iÅŸlem teminatlarının kompozisyonu ile piyasalar itibariyle yatırılma zamanları Piyasa Yönergelerinde belirlenir.
(4) Ä°ÅŸlem teminatları, üyeler ile Takasbank’ın malvarlıklarından ayrı izlenir.
 
Teminat tamamlama çaÄŸrısı
MADDE 40 –

(1) Takasbank, iÅŸlem teminatlarının yeterlilik düzeyini izler. Ä°ÅŸlem teminatlarının piyasada gerçekleÅŸtirilen iÅŸlemler, teminat deÄŸerlerinde gerçekleÅŸen deÄŸiÅŸiklikler, teminat kompozisyonunun deÄŸiÅŸmesi veya diÄŸer nedenlerle Takasbank tarafından belirlenen tutarın altına düÅŸmesi durumunda, Takasbank tarafından teminat tamamlama çaÄŸrısı yapılır.
(2) Teminat tamamlama çaÄŸrısı esas olarak elektronik ortamda yapılır. Takasbank’ın teminat tamamlama çaÄŸrısını elektronik ortamda göndermesini müteakip, üyenin baÅŸkaca bir ihbar ve bildirime gerek kalmaksızın çaÄŸrıyı aldığı kabul edilir.
(3) Teminat tamamlama yükümlülüÄŸünün, ilgili piyasalar itibariyle belirlenecek sürede yerine getirilmemesi durumunda üyenin temerrüde düÅŸtüÄŸü kabul edilir ve bu YönetmeliÄŸin temerrüde iliÅŸkin hükümleri uygulanır.
 
İşlem teminatlarının değerlemesi
MADDE 41 –

(1) Takasbank, piyasalar itibariyle 38 inci maddede yer alan varlıklardan teminat olarak verilmesini uygun gördüklerini, likidite ve piyasa riski gibi hususları da dikkate alarak belirleyeceÄŸi bir katsayı ile indirgenmek suretiyle teminata kabul edebilir.
(2) Teminata kabul edilen varlıkların borsalarda iÅŸlem görmesi durumunda, varlıkların borsada oluÅŸan son iÅŸlem günündeki ağırlıklı ortalama fiyat üzerinden deÄŸerlenmesi esastır. Bununla birlikte borsalarda yaÅŸanan ani geliÅŸmeler nedeniyle son iÅŸlem günündeki fiyatın sıhhatli oluÅŸmadığına Takasbank tarafından karar verilmesi veya varlığın 5 iÅŸ gününden fazla bir süre iÅŸlem görmemesi durumunda, Takasbank farklı deÄŸerleme esasları belirleyebilir. Hazine tarafından ihraç edilenler dahil borçlanma araçlarına iliÅŸkin kupon ödemeleri deÄŸerlemede kullanılacak fiyatın belirlenmesinde dikkate alınır.
(3) Konvertibl döviz olarak verilen teminatlar, TCMB tarafından ilan edilen en son döviz alış kuru üzerinden deÄŸerlenir.
(4) Bu maddenin ikinci fıkrasında ifade edilen ve deÄŸerlemeye iliÅŸkin fiyatların oluÅŸmasında yaÅŸanan olumsuzluklar ile teminat olarak verilen varlıkların borsalarda iÅŸlem görmemesi durumunda esas alınacak deÄŸerleme ilkelerine ilgili Piyasa Yönergesinde yer verilir.
 
İşlem teminatlarının kullanımı
MADDE 42 –

(1) Teminatlar; üyelerin takas iÅŸlemleri nedeniyle diÄŸer üyelere olan yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde kullanılır.
(2) Teminatlar tevdi amaçları dışında kullanılamaz, kamu alacakları için olsa dahi haczedilemez, rehnedilemez, idari mercilerin tasfiye kararlarından etkilenmez, iflas masasına dahil edilemez ve üzerlerine ihtiyati tedbir uygulanamaz.


Nakit işlem teminatlarının nemalandırılması
MADDE 43 –

(1) Üyeler tarafından tesis edilen nakit Türk Lirası iÅŸlem teminatlarının zorunlu karşılık olarak tesis edilecek kısmı düÅŸüldükten sonra kalan tutarı, yönetim kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde nemalandırılır. Nemalandırma sonucu elde edilen brüt nema tutarlarından, vergi ve diÄŸer yasal yükümlülükler ile Takasbank komisyonu düÅŸülür.
 
Teminat sözleÅŸmeleri
MADDE 44 –

(1) Merkezi Kayıt KuruluÅŸu A.Åž. nezdinde kayden izlenen sermaye piyasası araçlarını konu alan teminat sözleÅŸmeleri yazılı ÅŸekilde yapılır. Bu teminat sözleÅŸmelerine konu sermaye piyasası araçlarının mülkiyeti, sözleÅŸmeye baÄŸlı olarak Takasbank’a kanuni usullere göre devredilebileceÄŸi gibi teminat verende de kalabilir.
(2) Mülkiyetin Takasbank’a devredildiÄŸi teminat sözleÅŸmelerinde; Takasbank, teminat sözleÅŸmesinin kurulduÄŸu anda teminat konusu sermaye piyasası araçlarının mülkiyet hakkına sahip olur.
(3) Takasbank tarafından teminat olarak alınan Merkezi Kayıt KuruluÅŸu A.Åž. nezdinde kayden izlenen sermaye piyasası araçları ve diÄŸer teminatların mülkiyetinin üyede kaldığı teminat sözleÅŸmelerinde; teminat konusu sermaye piyasası aracının satışı da dâhil olmak üzere ne kapsamda kullanılabileceÄŸi hususları sözleÅŸmede belirlenir.
 
Teminatlardan doğan hakların kullanımı
MADDE 45 –

(1) Teminata konu varlıklardan doÄŸan haklar, aksi sözleÅŸme ile kararlaÅŸtırılmadıkça, teminat verene aittir. Kanunun 47 nci maddesi hükmü saklıdır.
 
İşlem teminatlarının iadesi
MADDE 46 –

(1) Ä°ÅŸlem teminatları diÄŸer üyelere olan takas yükümlülüklerinin tamamı ödenmedikçe üyeye iade edilmez. Takasbank, diÄŸer üyelere olan yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla üyenin teminatlarına baÅŸvurma hakkına sahiptir.
(2) Teminatların iadesinin söz konusu olması durumunda, iade aynen olabileceÄŸi gibi mislen de yapılabilir. Ä°adeye hak kazanmış olmakla birlikte teminatların üye tarafından teslim alınmamasından doÄŸan tüm hukuki sorumluluk ilgili üyeye ait olup bu nedenle Takasbank’a herhangi bir sorumluluk yüklenemez.
(3) Piyasalar itibariyle teminatların iadesine iliÅŸkin usul ve esaslar Piyasa Yönergelerinde belirlenir.
 
ALTINCI BÖLÜM
Garanti Fonuna Ä°liÅŸkin Esaslar
 
Garanti fonu
MADDE 47 –

(1) Takasbank, takas sisteminde muhtemel gecikmelerin önlenmesi ve üyelerin takas yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda kullanılmak üzere bir garanti fonu oluÅŸturabilir. Kurul, hizmet verilen borsa veya teÅŸkilatlanmış diÄŸer pazar yerlerinde açılan piyasalar ve iÅŸlem gören sermaye piyasası araçları itibariyle garanti fonu oluÅŸturulmasını zorunlu tutabilir. OluÅŸturulan Fon’un idare ve temsili Takasbank tarafından yürütülür.
(2) Takasbank tarafından takas hizmeti verilen piyasaların bir kısmı veya tamamı için ortak bir garanti fonu kurulabileceÄŸi gibi her bir piyasa için ayrı garanti fonu kurulabilir. Ancak Genel YönetmeliÄŸin 22 nci maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında verilen hizmetler için kurulacak garanti fonu diÄŸer piyasalardan ayrı olarak oluÅŸturulur.
(3) Garanti fonu katkı payı olarak yatırılabilecek varlıklar Takasbank tarafından 38 inci maddede yer alan varlıklar arasından piyasalar itibariyle belirlenir.
(4) Takasbank’ın merkezi karşı taraf olduÄŸu piyasalara iliÅŸkin oluÅŸturulan garanti fonuna iliÅŸkin esaslar hakkında Kurul tarafından çıkarılacak merkezi karşı tarafa iliÅŸkin yönetmelik hükümleri uygulanır.
 
Garanti fonu katkı payları
MADDE 48 –

(1) Garanti fonu oluÅŸturulmasına karar verilmesi durumunda, üyelerin garanti fonu katkı payları, normal katkı payları ile talep edilmesi halinde yatıracakları ilave katkı paylarından oluÅŸur. Normal katkı paylarının kullanılması veya diÄŸer nedenlerle eksilmesi durumunda tamamlama çaÄŸrısı yapılır. Garanti fonunun yetersizliÄŸi durumunda ilave katkı payı talep edilebilir. Talep edilebilecek ilave katkı payı, normal katkı payını aÅŸamaz.
(2) Takasbank, üyelerin garanti fonuna yatıracakları normal katkı payları için asgari bir sınır belirler. Genel olarak üyelerce garanti fonuna yatırılacak katkı payları üyelerin iÅŸlemlerden kaynaklanan riskleri ile orantılı olarak belirlenir. Buna iliÅŸkin usul ve esaslar ilgili piyasa yönergelerinde düzenlenir.
(3) Katkı payları, Takasbank’ın takas hizmeti sunduÄŸu piyasalar itibariyle ayrı ayrı belirlenebileceÄŸi gibi Takasbank, üyeler veya sermaye piyasası araçları itibariyle de farklı tutarların uygulanmasına karar verebilir.
(4) Takasbank’ın takas hizmeti verdiÄŸi piyasalarda garanti fonu katkı payı tutarları ilgili borsa veya piyasa iÅŸleticisinin görüÅŸü alınmak suretiyle belirlenir.
 
Katkı paylarının tesisi
MADDE 49 –

(1) Üyeler katkı paylarını, ilgili piyasalar itibariyle Takasbank tarafından belirlenen zamanlarda, Takasbank tarafından belirlenen hesaplara yatırmak suretiyle tesis ederler.
(2) Üyelerce garanti fonuna yatırılacak katkı paylarının kendi mülkiyetlerindeki varlıklardan karşılanmış olması esastır.
(3) Üyeler tarafından piyasalar itibariyle tesis edilecek katkı paylarının varlık kompozisyonu, Takasbank tarafından piyasadaki riskler göz önünde bulundurularak farklı belirlenebilir.
 
Katkı paylarının ödenmemesi
MADDE 50 –

(1) Katkı paylarını Takasbank tarafından bildirilen sürelerde veya ilave katkı payı istenmesi durumunda bu bildirimin kendilerine yapıldığı tarihten itibaren 3 iÅŸ günü içerisinde ödemeyen üyeler hakkında bu YönetmeliÄŸin temerrüt hükümleri uygulanır.
(2) Takasbank’ın takas hizmeti sunduÄŸu piyasalarda yaÅŸanan olaÄŸanüstü geliÅŸmeler nedeniyle yükümlülüklerin yerine getirilmemesinin sistemik risk yaratma ihtimalinin varlığı durumunda, üyeler tarafından katkı payı ödeme yükümlülüklerinin birinci fıkrada verilen süreler içerisinde yerine getirilmemesi halinde, Takasbank üyenin Takasbank nezdindeki, müÅŸterilerin teminatları ve üyelik teminatları hariç, tüm hesaplarını kullanmak suretiyle üyeye iliÅŸkin katkı payını re’sen tahsil edebilir.
 
Katkı paylarının değerlemesi
MADDE 51 –

(1) Takasbank, piyasalar itibariyle 38 inci maddede yer alan varlıklardan katkı payı olarak verilmesini uygun gördüklerini, likidite ve piyasa riski gibi hususları da dikkate alarak belirleyeceÄŸi bir katsayı ile indirgenmek suretiyle teminata kabul edebilir.
(2) Katkı payı olarak kabul edilen varlıkların borsalarda iÅŸlem görmesi durumunda, varlıkların borsada oluÅŸan son iÅŸlem günündeki ağırlıklı ortalama fiyat üzerinden deÄŸerlenmesi esastır. Bununla birlikte borsalarda yaÅŸanan ani geliÅŸmeler nedeniyle son iÅŸlem günündeki fiyatın sıhhatli oluÅŸmadığına karar verilmesi veya varlığın 15 iÅŸ gününden fazla bir süre iÅŸlem görmemesi durumunda, Takasbank farklı deÄŸerleme esasları belirleyebilir. Hazine tarafından ihraç edilenler dahil borçlanma araçlarına iliÅŸkin kupon ödemeleri deÄŸerlemede kullanılacak fiyatın belirlenmesinde dikkate alınır.
(3) Konvertibl döviz olarak verilen katkı payları, TCMB tarafından ilan edilen en son döviz alış kuru üzerinden deÄŸerlenir.
(4) Bu maddenin ikinci fıkrasında ifade edilen ve deÄŸerlemeye iliÅŸkin fiyatların oluÅŸmasında yaÅŸanan olumsuzluklar ile katkı payı olarak verilen varlıkların borsalarda iÅŸlem görmemesi durumunda esas alınacak deÄŸerleme ilkelerine ilgili Piyasa Yönergesinde yer verilir.
 
Katkı paylarının nemalandırılması
MADDE 52 –

(1) Üyeler tarafından tesis edilen nakit Türk Lirası garanti fonu katkı paylarının zorunlu karşılık olarak tesis edilecek kısmı düÅŸüldükten sonra kalan tutarı, yönetim kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde nemalandırılır. Nemalandırma sonucu  elde edilen brüt nema tutarlarından, vergi ve diÄŸer yasal yükümlülükler ile Takasbank komisyonu düÅŸülür.
 
Katkı paylarının kullanımı
MADDE 53 –

(1) Katkı payları, üyelerin takas iÅŸlemleri nedeniyle diÄŸer üyelere olan yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde kullanılır.
(2) Katkı payları, tevdi amaçları dışında kullanılamaz, kamu alacakları için olsa dahi haczedilemez, rehnedilemez, idari mercilerin tasfiye kararlarından etkilenmez, iflas masasına dahil edilemez ve üzerlerine ihtiyati tedbir uygulanamaz.
(3) Üyelerin iÅŸlem teminatları ve garanti fonu katkıları yetersiz kalmadıkça, diÄŸer üyelerin garanti fonu katkılarına baÅŸvurulamaz.
 
Katkı paylarının iadesi
MADDE 54 –

(1) Üyelikten kendi talebi ile ayrılan kuruluÅŸun katkı paylarının iade edilebilmesi için, üyenin ilgili piyasalarda olan tüm yükümlülüklerinin yerine getirilmiÅŸ olması ÅŸarttır.
(2) Takasbank ilgili piyasaların muhtemel risklerini ve garanti fonunun ödeme potansiyelini göz önünde bulundurarak üyelerin garanti fonu katkı paylarının iadesi taleplerini geçici bir süre için reddedebilir.
(3) Takasbank tarafından yapılacak deÄŸerlendirme sonucunda üyeye garanti fonu katkı payının iadesine karar verilirse, yapılacak ödemeden vergi ve diÄŸer yasal yükümlülükler mahsup edilerek bakiye tutar ödenir.
(4) Garanti fonu katkı paylarının üyeye iadesi, aynen olabileceÄŸi gibi mislen de olabilir.
 
YEDÄ°NCÄ° BÖLÜM
Disiplin Hükümleri
 
Disiplin cezalarının çeÅŸitleri
MADDE 55 –

(1) Üyelere verilecek disiplin cezaları ÅŸunlardır:

a) Uyarı: Üyeye, yükümlülüklerin yerine getirilmesinde daha dikkatli hareket etmesi gerektiÄŸinin yazı ile bildirilmesidir.
b) ÜyeliÄŸin askıya alınması: Üyenin iÅŸlemlerinin üç ayı aÅŸmamak üzere durdurulmasıdır.
c) Üyelikten çıkarma: Takas üyeliÄŸinin sona erdirilmesidir.

 
Disiplin cezalarını gerektiren fiil ve hareketler
MADDE 56 –

(1) Disiplin cezalarının uygulanmasını gerektiren fiil ve hareketler şunlardır:

a) Uyarı;

1) Bu Yönetmelikte yer alan yükümlülüklerin yerine getirilmesinde ve Takasbank tarafından belirlenen ilke ve kurallara uymada kayıtsızlık ve dikkatsizlik gösterilmesi,
2) Takasbank talimatlarına gerekli dikkat ve özenin gösterilmemesi,
3) Takasbank’ın takas sisteminin güvenliÄŸini teminen Genel Yönetmelik kapsamında kendisine yüklenen gözetim faaliyeti çerçevesinde Takasbank yetkili elemanlarınca talep edilen bilgi ve belgelerin verilmemesi ve gerekli desteÄŸin saÄŸlamaması.

b) ÜyeliÄŸin askıya alınması;

1) Garanti fonu katkı paylarının ve iÅŸlem teminatlarının yükseltilmesi veya tamamlanması gereken durumlarda, garanti fonu katkı paylarının ve teminatların Takasbank tarafından belirlenen süre içerisinde yükseltilmemesi veya tamamlanmaması,
2) Takas iÅŸlemlerinde, takas sisteminin güvenli ve kesintisiz iÅŸlemesini tehlikeye düÅŸürecek önemli nitelikte risklerinin bulunması,
3) OlaÄŸanüstü durumlar nedeniyle bu YönetmeliÄŸin 62 nci maddesi çerçevesinde Takasbank tarafından alınan önlemlerin yerine getirilmemesi,
4) Bir takvim yılı içerisinde üçten fazla uyarı cezası alınması.

c) Üyelikten sürekli çıkarma;

1) Takasbank tarafından gerekli tedbirler alınmasına raÄŸmen veya alınacak tedbirlerden netice alınamayacak derecede takas sisteminin iÅŸlemesini tehlikeye düÅŸürecek nitelikte risklerinin ortaya çıkması,
2) Askıya alınma cezası verilen üyenin, askıda kalma azami süresi içerisinde, bu cezayı gerektiren ihlallerine son vermemesi.

 
Ceza uygulanmasına dair genel hükümler
MADDE 57 –

(1) Uyarı cezası genel müdür tarafından verilir. ÜyeliÄŸin askıya alınması ve üyelikten sürekli çıkarma cezaları ise Takasbank yönetim kurulunca karara baÄŸlanır.
(2) ÜyeliÄŸin askıya alınması veya üyelikten sürekli çıkarma cezasını gerektiren bir fiil nedeniyle hakkında disiplin soruÅŸturması açılan üyenin takas iÅŸlemlerine devam etmesinin, takas sisteminde telafisi güç zararların doÄŸması sonucuna yol açacak nitelikte olması halinde üyenin takas iÅŸlemleri yönetim kurulu kararı ile disiplin soruÅŸturması sonuçlandırılana kadar tedbiren durdurulabilir. Tedbir kararı derhal Kurula ve ilgili piyasa iÅŸleticilerine bildirilir.
(3) Üyeye disiplin cezasının verilmesini müteakip bu YönetmeliÄŸin 60 ıncı maddesi çerçevesinde cezaların sicilden silinmesi için belirlenen süre içinde aynı cezayı gerektiren yeni bir fiil iÅŸlemesi halinde ilgiliye bir derece ağırlaÅŸtırılmış disiplin cezası uygulanır. Bu YönetmeliÄŸin 56 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin dördüncü alt bendi hükmü saklıdır.
(4) ÜyeliÄŸin askıya alınması ve üyelikten sürekli çıkarma cezaları derhal borsa veya piyasa iÅŸleticisi ile Kurula bildirilir. Ä°lgili üyenin piyasada iÅŸlem yapması hususu borsa veya piyasa iÅŸleticisi tarafından karara baÄŸlanır.
 
Disiplin komitesi ve görevleri
MADDE 58 –

(1) Bu Yönetmelikte öngörülen disiplin suçları ile ilgili soruÅŸturma yürütülmesinde, yönetim kuruluna yardımcı olmak üzere Takasbank yönetim kurulunca,  Takasbank yöneticileri arasından bir BaÅŸkan ve dört üyeden meydana gelen bir Disiplin Komitesi oluÅŸturulur. Disiplin Komitesi'nin görev süresi iki yıldır. Komite en az üç üyenin hazır bulunmasıyla toplanır. Karar için en az üç olumlu oy gerekir. Çekimser oy kullanılamaz. Karşı oy kullanan üye, görüÅŸünün gerekçesini kararda belirtmek zorundadır.
(2) Komite bu Yönetmelikte öngörülen disiplin suçlarıyla ilgili incelemeleri yapmak ve inceleme sonucunda hazırladığı raporu disiplin cezasının niteliÄŸine göre genel müdür veya yönetim kurulunun onayına sunmakla görevli ve yetkilidir.
 
Disiplin soruÅŸturmasının yürütülmesi
MADDE 59 –

(1) Disiplin soruÅŸturması Takasbank tarafından re’sen ya da ilgili borsa veya piyasa iÅŸleticisinin ihbarı üzerine, genel müdür kararı ile baÅŸlatılır. Disiplin Komitesi, soruÅŸturmanın baÅŸlatılmasına iliÅŸkin genel müdür kararının bildirilmesini takiben en geç on gün içinde disiplin dosyası ile ilgili iÅŸlemlere baÅŸlar.
(2) Yapılacak soruÅŸturmada yazılı savunma istenmesi ve bu savunma için suçlamanın üye tarafından tebellüÄŸ edildiÄŸi tarihten itibaren en az on beÅŸ günlük süre tanınması zorunludur. Belirlenen süre içinde savunmasını vermeyen üye, savunma hakkından vazgeçmiÅŸ sayılır. Komite, hakkında soruÅŸturma yapılan üyenin isteÄŸi üzerine veya re’sen kendisini veya temsilcilerini dinlemek üzere davet edebilir. Kabul edilebilir bir özrü olmaksızın davete uymayanların dinlenmesinden vazgeçilir.
(3) Komite soruÅŸturmanın tamamlanmasını müteakip 10 gün içinde raporunu uyarı cezası öngörülenler için genel müdüre; üyeliÄŸin askıya alınması veya üyelikten sürekli çıkarma cezası için ise yönetim kurulunun onayına sunar.
(4) Yönetim kurulu veya genel müdür, Komite’nin raporunu aynen benimseyebileceÄŸi gibi, farklı bir karar da alabilir. Yönetim kurulu, soruÅŸturma hakkındaki kararını mevcut mevzuat, piyasa teamülü ile hakkaniyet ilkeleri uyarınca verir.
(5) Yönetim kurulu üyeleri, istihdam ya da ortaklık iliÅŸkisi içinde olduÄŸu üyeyi ilgilendiren kararların alınmasında toplantılara katılamaz ve oy kullanamazlar.
(6) Karar, alındığı günü izleyen üç iÅŸ günü içinde iadeli taahhütlü mektupla ilgililerin bilinen adreslerine postalanır veya elden imza karşılığı teslim suretiyle tebliÄŸ olunur.
 
Disiplin cezalarının sicile kaydı ve sicilden silinmesi
MADDE 60 –

(1) Disiplin cezaları ilgili üye siciline iÅŸlenir.
(2) Üyelikten sürekli çıkarma hariç, cezanın kesinleÅŸtiÄŸi tarihten itibaren bir yıl içinde herhangi bir disiplin suçu iÅŸlenmediÄŸi takdirde, siciline iÅŸlenen önceki cezalar tekerrüre esas alınmaz.
 
SEKÄ°ZÄ°NCÄ° BÖLÜM
ÇeÅŸitli Hükümler
 
Ücret ve komisyonlar
MADDE 61 –

(1) Takasbank’ın bu Yönetmelik kapsamında sunmuÅŸ olduÄŸu hizmetlere iliÅŸkin olarak üyelerine uygulayacağı ücret ve komisyonlar hakkında Genel YönetmeliÄŸin 35 inci maddesi hükümleri uygulanır.
(2) Genel YönetmeliÄŸin 35 inci maddesinin birinci fıkrası kapsamında Kurulun onayına sunulan ücret ve komisyonlara iliÅŸkin Takasbank Yönetim Kurulu kararı, Kurul tarafından 30 gün içerisinde olumsuz görüÅŸ bildirilmediÄŸi takdirde yürürlüÄŸe girer. Takasbank tarafından baÅŸvuruda sunulan bilgi ve belgelerin eksik olması veya ek bilgi, belge ve çalışmaya ihtiyaç duyulması hâlinde, Takasbank bilgilendirilerek eksikliklerin Kurulca belirlenecek süre içerisinde giderilmesi istenir. Bu takdirde, 30 günlük süre söz konusu eksik veya ek bilgi, belge ve çalışmaların Kurula sunulduÄŸu tarihten itibaren iÅŸlemeye baÅŸlar.
 
OlaÄŸanüstü durumlar
MADDE 62 –

(1) Takasbank, takas sürecinin olumsuz etkileneceÄŸini öngördüÄŸü olaÄŸanüstü durumların varlığı halinde, alınacak önlemleri belirlemeye ve bu önlemleri derhal uygulamaya yetkilidir. Takasbank söz konusu önlemleri ve uygulamaları Kurula ve diÄŸer yetkili mercilere bildirir.
 
Takasbank tarafından merkezi karşı taraf olunan piyasalar
MADDE 63 –

(1) Takasbank’ın merkezi karşı tarafa olduÄŸu piyasalarda Kurul tarafından çıkarılacak merkezi karşı tarafa iliÅŸkin yönetmelik hükümleri geçerlidir.


Düzenleyici iÅŸlemler
GEÇÄ°CÄ° MADDE 1 –

(1) Bu YönetmeliÄŸin yayımı tarihi itibariyle Takasbank tarafından sunulan takas hizmetlerine taraf olan üyeler, bu YönetmeliÄŸin yayımı tarihinden itibaren 6 ay içerisinde bu Yönetmelikte yer alan yükümlülüklere uyum saÄŸlarlar.
(2) Takasbank, yükümlülüÄŸün üyeye baÄŸlanamayacak nedenlerle saÄŸlanamamış olması durumunda birinci fıkrada yer alan süreyi 6 ay daha uzatmaya yetkilidir.
 
Mevcut sözleÅŸmeler
GEÇÄ°CÄ° MADDE 2 –

(1) Takasbank tarafından mevcut durumda hizmet verilen borsa ve piyasalarla imzalanmış sözleÅŸmeler veya takas hizmeti verilmesine iliÅŸkin olarak baÅŸka bir ÅŸekilde kurulmuÅŸ olan hukuki iliÅŸkiler, gerek görülmesi halinde Genel YönetmeliÄŸe ve bu YönetmeliÄŸe uyum saÄŸlanması amacıyla 6 ay içerisinde yenilenir. Bu madde uyarınca yapılacak yenilemeye kadar geçecek sürede mevcut durumda imzalanmış olan sözleÅŸmeler geçerlidir.
 
Mevcut ücret ve komisyonlar
GEÇÄ°CÄ° MADDE 3 –

(1) Mevcut durumda Takasbank tarafından uygulanmakta olan ücret ve komisyonlar uygulanmaya devam eder. Söz konusu ücret ve komisyonlarda bir deÄŸiÅŸiklik öngörülene kadar bu YönetmeliÄŸin 61 inci maddesi hükümlerinin gereÄŸi yerine getirilmiÅŸ sayılır.
 
Piyasa yönergeleri
GEÇÄ°CÄ° MADDE 4 –

(1) Bu YönetmeliÄŸin yayımı tarihinden itibaren 6 ay içerisinde Piyasa Yönergeleri hazırlanır. Bu süre Kurul tarafından uzatılabilir. Ä°lgili Piyasa Yönergeleri yürürlüÄŸe girinceye kadar mevcut düzenlemeler uygulanmaya devam eder.
 
Yürürlük
MADDE 64 –

(1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüÄŸe girer.
 
Yürütme
MADDE 65 –

(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Takasbank Yönetim Kurulu yürütür.

​

bottom of page